NAFAKA

Nafaka :

Hukukumuzda Nafaka Türleri:

Kanunumuzda 4 çeşit nafaka türü belirlenmiştir. Bunlar ;

1.Tedbir Nafakası : Boşanma davası açılmadan önce veya sonra eş yahut ergin olmayan çocuk lehine hükmedilen nafaka türüdür. Adından da anlaşılacağı üzere tedbir amaçlı, geçici olarak hükmedilen bir nafaka türüdür.

2.İştirak Nafakası : Boşanma davası neticesinde velayet kendisine verilmeyen taraf aleyhine müşterek çocuğun geçimini sağlamak amacıyla hakim tarafından re’sen hükmedilen nafaka türüdür.

3.Yoksulluk Nafakası : Boşanma sonucunda yoksulluğa düşecek eş lehine , hiç yahut karşı taraftan daha az kusurlu olması ve mahkemeden talepte bulunması şartıyla hükmedilen nafaka türüdür.

4.Yardım Nafakası : Yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek alt soy, üstsoy ve kardeşler lehine ;talep üzerine hükmedilen nafaka türüdür.

TEDBİR NAFAKASI

• Boşanma davası sırasında veya boşanma davası öncesinde istenebilen, özellikle eşlerin barınma, geçinme ve çocuklarının bakım ve giderlerini karşılamaları amacıyla bağlanan nafakadır.

• Boşanma davası ya da ayrılık davası sırasında hakim re’sen ya da talep üzerine hükmedebilir.

• Boşanma ya da ayrılık davasının kesinleşmesiyle son bulur.

• Boşanma ya da ayrılık davası açmadan eşlerden birinin ayrı yaşama da haklı olduğunu ispat etmesi koşuluyla da tedbir nafakasına hükmedilebilir. Bu durumda kişi haklı nedeni her türlü delille ispat edebilir. Eşlerden birinin yerleşim yerindeki Aile Mahkemesinden talep edilir.

TMK m. 197/2 : “Birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır. “

• Tedbir nafakasında değişiklik yapma talepli uyarlama davasında yetkili mahkeme ilk kararı veren Aile Mahkemesidir.

TMK m.200 : ''Koşullar değiştiğinde hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine kararında gerekli değişikliği yapar veya sebebi sona ermişse alınan önlemi kaldırır.''

• Geçiçi bir nafaka türüdür.

• Hem eş hem de çocuklar lehine hükmedilir.

• Hakim gerek gördüğü takdirde re’sen hükmeder. Ancak eşlerden biri talep etmişse hakim taleple bağlılık ilkesi gereği talep edilen miktardan fazlasına hükmedemez.

• Davayı kimin açtığına ya da kusur durumuna bakılmaz. Daha kusurlu olan eş lehine de hükmedilebilir. Önemli olan eşlerin sosyal-ekonomik durumlarıdır.

• Tedbir nafakasının ödenmemesi durumunda nafaka alacaklısı icra takibi başlatarak cebri icra yoluyla alacağını tahsil edebilir. Geçici nitelikteki tedbir nafakası ilam niteliği taşımadığından ödenmemesi durumunda disiplin hapsi cezası söz konusu olmaz.

İŞTİRAK NAFAKASI

• Velayet kendisine verilmeyen eş aleyhine, müşterek çocuğun bakım,eğitim,sağlık vb.giderleri için hükmedilen nafaka türüdür.

TMK m.182/ f.2 : ''Velâyetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin
düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlâk bakımından yararları esas tutulur. Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır.''

• Boşanma,ayrılık, evliliğin yokluğu , butlanı, feshi davalarının kesinleştiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Ve çocuk ergin olana kadar devam eder.

• Hakim tarafından re’sen karar alınır.

• Tarafların kusur durumuna bakılmaz.

• Fiili olarak çocuğa bakan eş, çocuğa atanan kayyım ya da vasi ve ayırt etme gücüne sahip çocuk talep edebilir.

TMK m.329 : ''Küçüğe fiilen bakan ana veya baba, diğerine karşı çocuk adına nafaka davası açabilir.                                                                                                                                     Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçük için gereken hâllerde nafaka davası, atanacak kayyım veya vasi tarafından da açılabilir.                                                                           Ayırt etme gücüne sahip olan küçük de nafaka davası açabilir.''

• Çocuk ergin olana dek ödenir. Ergin olduktan sonra eğitimine devam eden çocuk yardım nafakası alabilir. Erginlik aşağıdaki hallerde kazanılır.

• Nafaka borçlusu, aylık nafaka bedelini ödemez ise nafaka alacaklısının şikâyeti üzerine, diğer koşulların da varlığı halinde, İcra İflas Kanunu’nun 344. maddesine göre 3 aya kadar tazyik hapsine mahkum edilecektir.

İİK m.344 : ''Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.''

YOKSULLUK NAFAKASI

• Boşanma davası sonucu yoksulluğa düşecek olan eşin, daha az kusurlu olmak şartıyla talep edebileceği bir nafaka türüdür.

TMK m.175  : “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Yükümlüsünün kusuru aranmaz.” 

• Boşanma davası sonuçlandıktan sonra alınabilir.

• Talep gerekir.

• Nafaka talep eden eşin karşı taraftan daha az kusurlu olması gerekir. Eşit kusur durumunda da mali durumu gerektiriyorsa yoksulluk nafakasına hükmedilebilir.

• Uygulama da genellikle kadın lehine yoksulluk nafakasına hükmedilse de ekonomik gücü daha düşük olan erkek lehine de yoksulluk nafakasına hükmedilebilir.

• Boşanma davası sırasında ya da dava kesinleştikten sonraki bir yıl içinde talep edilebilir.

• Nafakanın toplu ya da irat biçiminde ödenmesine karar verilebilir. İrat biçiminde ödenmesine karar verildiyse hakim ileri ki yıllarda değişen durumlara göre nafaka miktarını tekrardan belirleyebilir.

• Maddi ve manevi tazminat alan eş lehine ayrıyeten yoksulluk nafakasına da hükmedilebilir.Yani eşin tazminat almış olması nafaka alamayacağı anlamına gelmez. Bunların hukuki niteliği farklıdır.

• Kanunda süresiz olarak hükmedileceği belirtilse de nafaka alacaklısının evlenmesi ya da taraflardan birinin ölmesi durumunda kendiliğinden; nafaka alacaklısının yoksulluğunun ortadan kalkması, fiilen evliymiş gibi biriyle birlikte yaşaması veya onursuz bir hayat sürmesi durumunda mahkeme kararıyla sona erer.

YARDIM NAFAKASI

• Yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek altsoy ve üstsoy ile kardeşlere ödenen nafaka türüdür.

• Kardeşlerin nafaka yükümlüsü olabilmeleri için refah içinde bulunmaları gerekir.

• Evlatlık da nafaka yükümlüsü olarak altsoy ile aynı sorumluluğa sahiptir.

• Yansoy hısımlar (amca,hala,dayı,teyze,kuzenler,kuzinler ) yardım nafakası vermekle yükümlü değildir.

• Üstsoy ve yansoy kayın hısmı nafaka vermekle yükümlü değildir.

• Eğitimi devam eden ergin çocuk ana babasından yardım nafakası isteyebilir. ( Ergin olana dek iştirak nafakası alabiliyordu! )

• Mirastaki sıra takip edilerek talep edilebilir. (1-Altsoy zümresi 2-Ana-baba zümresi 3-Büyükana -büyükbaba zümresi )

• Dava, davacının geçinmesi için gerekli ve karşı tarafın malî gücüne uygun bir yardım isteminden ibarettir.

• Nafakanın, yükümlülerin bir veya bir kaçından istenmesi hakkaniyete aykırıysa hâkim, onların nafaka yükümlülüğünü azaltabilir veya kaldırabilir.

• Dava, nafaka alacaklısına bakmakta olan resmî veya kamuya yararlı kurumlar tarafından da açılabilir.

• Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.

• Yetkili mahkeme taraflardan birinin yerleşim yeri mahkemesidir.

• Görevli mahkeme Aile Mahkemesidir.

• Mevcut durumun değişmesi halinde talep üzerine hakim nafaka miktarını artırıp azaltabileceği gibi tamamen kaldıradabilir.

TMK m. 331- Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden
belirler veya nafakayı kaldırır.

• Yardım nafakası ;

Nafaka alacaklısının veya borçlusunun ölümü ,yoksulluğun ortadan kalkması ,nafaka borçlusu kardeş ise refah düzeyinin ortadan kalkması , nafaka alacaklısının evlenmesi gibi hallerde sona erer.

NAFAKA ALACAKLARINDA ZAMANAŞIMI

Nafaka alacakları üzerinden 10 yıl geçmekle ilam zamanaşımına uğramasa bile biriken nafaka alacakları zamanaşımına uğrar. 

NAFAKA BORCU ÖDENMEZSE NE OLUR ?

• Kanun Koyucu nafakanın tahsili için özel hükümler ihdas etmiştir.

• Nafaka borcunu ödemeyen nafaka yükümlüsü şikayet sonucu 3 aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılabilir. (Tedbir nafakası istisnadır. Tedbir nafakasının ödenmemesi durumunda tazyik hapsi söz konusu olmaz. ) Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.

• Birikmiş nafaka alacağı dışındaki nafaka alacakları sıra cetvelinde 1. sırada yer alır.

• İcra takiplerinde normalde borçlunun muvafakati yoksa maaşının 1/4 ‘ üne haciz konulabiliyorken ; nafaka alacaklarında borçlunun rızası aranmaksızın maaşının tamamına haciz konulabilir.

• Genel alacaklardan farklı olarak emekli maaşına haciz konulabilir.